Ο Μάρτης και η Σαρακοστή

1. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ

Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα του Έκο, το οποίο έγραψε λίγο πριν το κατώφλι των πενήντα χρόνων του. Από το 1980, οπότε εκδόθηκε για πρώτη φορά με τον τίτλο Il Nome Della Rosa, μέχρι σήμερα έχει μεταφραστεί σε 40 γλώσσες και έχει πουλήσει 50 εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ η εφημερίδα Le Monde το συμπεριέλαβε στη λίστα με τα 100 αριστουργήματα του 20ου αιώνα. Όταν πρωτοκυκλοφόρησε ήταν δύσκολο να καταταχθεί σ’ ένα λογοτεχνικό είδος, καθώς θα μπορούσε να διαβαστεί ως αστυνομικό μυθιστόρημα, αλληγορία, μεσαιωνικό χρονικό αλλά και γοτθική νουβέλα.

Το Όνομα του Ρόδου μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Ζαν–Ζακ Ανό το 1986 με πρωταγωνιστή τον Σον Κόνερυ στο ρόλο του Γουίλιαμ της Μπάσκερβιλ και τον Κρίστιαν Σλέιτερ ως Άντσο. Μια ταινία που συγκλονίζει τους θεατές ακόμη και σήμερα, οι διεθνείς εισπράξεις της οποίας ξεπερνούν τα 77εκατομμύρια δολάρια. Τον περασμένο Μάρτιο, δε, προβλήθηκε μια σειρά οκτώ επεισοδίων διάρκειας 52 λεπτών στη δημόσια ιταλική τηλεόραση, με πρωταγωνιστή τον Τζον Τουρτούρο. Μάλιστα, ο ίδιος ο Έκο είχε εγκρίνει το προσχέδιο του σεναρίου πριν από το θάνατό του το 2016.

Το Όνομα του Ρόδου εξακολουθεί να σαγηνεύει το κοινό σαράντα χρόνια μετά από την έκδοσή του, αποδεικνύοντας τη διαχρονική του αξία. Ενδεικτική, η επιτυχία που γνώρισε η πρώτη θεατρική μεταφορά του, το 2016 οπότε και ανέβηκε στο ιστορικό Piccolo Teatro του Μιλάνο, με την υπογραφή του καλλιτεχνικού του διευθυντή Stefano Massini, ενός εκ των σημαντικότερων σύγχρονων θεατρικών συγγραφέων. Ακολούθησαν παραστάσεις στο περιφερειακό θέατρο του Τορίνο, καθώς και στη Γένοβα.

Τον Ιανουάριο του 2020 το αριστούργημα του Ουμπέρτο Έκο κάνει πρεμιέρα στο Altera Pars. Για πρώτη φορά στα ελληνικά, σε θεατρική μεταφορά του βραβευμένου Stefano Massini.

Λίγα λόγια για την πλοκή

Μεσαίωνας, 14ος αιώνας. Ένας φραγκισκανός μοναχός καλείται σ’ ένα απομονωμένο μοναστήρι βενεδικτίνων, με σκοπό να λύσει ένα μυστηριώδη θάνατο. Η άφιξή του, όμως, πυροδοτεί μια σειρά φόνων, οι οποίοι φαίνεται πως συνδέονται μ’ ένα σπάνιο βιβλίο: Το δεύτερο τόμο της «Ποιητικής» του Αριστοτέλη που είναι γραμμένος για την «Κωμωδία». Και ενώ η μία δολοφονία διαδέχεται την άλλη, στο μοναστήρι καταφτάνει ένας απεσταλμένος της Ιεράς Εξέτασης, έτοιμος να στείλει στην πυρά όσους δεν συμμορφώνονται με το γράμμα των εκκλησιαστικών νόμων. Μια δυνατή αστυνομική ιστορία, αλλά και μια ιστορική αναπαράσταση μιας εποχής.

Πού: Θέατρο Altera Pars
Πότε: Από 27 Ιανουαρίου και κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη στις 21:00

2. ΟΙ ΠΙΣΤΩΤΕΣ του August Strindberg

Ακολουθεί σημείωμα του σκηνοθέτη, Χρήστου Προσύλη: Οι “Πιστωτές” (1889) είναι ένα ιδιαίτερο μονόπρακτο θεατρικό έργο, «τραγικοκωμωδία» όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, που ασχολείται με την ιδιότυπη ερωτική σχέση, ανάμεσα σε ένα παντρεμένο ζευγάρι και τον πρώην σύζυγο της ηρωίδας με το όνομα Τέκλα. Η Τέκλα είναι συγγραφέας, και ο σύζυγός της ο Άντολφ, είναι εικαστικός καλλιτέχνης. Στο έργο του Στρίντμπεργκ, το τρίτο πρόσωπο είναι ο Γκούσταβ, ο πρώην σύζυγος, ένας καθηγητής γυμνασίου.

Το ιδιαίτερο στοιχείο στην εν λόγω προσαρμογή, είναι ότι το ρόλο του πρώην συζύγου Γκούσταβ, τον αντικαθιστά πάνω στο ίδιο μοτίβο, στο ίδιο κείμενο, ο ίδιος ρόλος όχι ως άντρας, αλλά ως γυναίκα σύζυγος, την οποία ονομάσαμε Αμάντα. Η προσέγγιση αυτή μεταφέρει έτσι τη σύγκρουση σε άλλο επίπεδο: από σύγκρουση ανάμεσα σε ένα συνηθισμένο παντρεμένο ανδρόγυνο ζευγάρι και τον πρώην σύζυγο, στη σύγκρουση ανάμεσα σε ένα συνηθισμένο παντρεμένο ανδρόγυνο ζευγάρι και την πρώην σύζυγο από μία προηγούμενη  σχέση δύο γυναικών παντρεμένων μεταξύ τους.

Η υπαρξιακή αυτή δυναμική του ίδιου του έργου, και μάλιστα όπως τροποποιείται με τη διασκευή αυτή, υπογραμμίζει περίτρανα την ουσία: η αγάπη και το ερωτικό πάθος είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Έχουν τη δική τους ανεξάρτητη εξέλιξη μέσα στην ερωτική σχέση, πέρα από το αν αυτή η σχέση είναι ετεροφυλική ή ομοφυλοφιλική, πέρα από φύλο, ηλικία, εμπειρία, μορφωτικό επίπεδο, κοινωνία, πολιτισμό. Η αγάπη είναι δοτική, ανιδιοτελής, ολοκληρωτική, εξαγνιστική. Το ερωτικό πάθος, μόλις ξεφύγει από τα ανεκτά επίπεδα που η προσωπικότητα του ατόμου και η ιδιομορφία της κάθε σχέσης αντέχει, τροφοδοτεί το άτομο με εγωισμό, σκληρότητα, υπαρξιακή μοναξιά, κακία, κτητικότητα, ζήλια.

Το έργο κινείται γύρω από μία σκληρή πάλη ψυχών, σε μια προσπάθεια να υποδουλώσει η μία την άλλη. Οι ήρωες κινούνται με αδυσώπητη μανία σε ένα ιδιαίτερο ψυχολογικό παιχνίδι κυριαρχίας, που ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια της ερωτικής σχέσης, και γίνεται βαθιά υπαρξιακό. Το ψυχολογικό παιχνίδι βαθαίνει, το ίδιο και η σκληρότητα, όπως και οι ισορροπίες ανάμεσα στο τραγικό στοιχείο και την κωμωδία. Άλλωστε ακριβώς σε αυτή την ισορροπία και τη σκληρότητα βασίζεται και το πρωτότυπο έργο εξ αρχής. Στη δική μας προσέγγιση, το έργο ισορροπεί επιπλέον ανάμεσα στον ποιητικό ρεαλισμό και το σουρεαλισμό, φέρνοντας τη δράση στη σύγχρονη εποχή. Η διασκευή αυτή παρουσιάζεται για πρώτη φορά πάνω στη σκηνή.

Πιο επίκαιρο από ποτέ, το έργο ανοίγει διάπλατα τη θύρα, για να δούμε αυτό που συμβαίνει σήμερα: σαν άτεγκτοι πιστωτές, μόλις ξεπεράσουμε τα όρια της αγάπης και του ιδανικού ηδονιστικού ερωτικού πάθους, δανείζουμε υπαρξιακό χρήμα, με βάση το οποίο το εγώ του ή της συντρόφου τροφοδοτείται. Το εγώ, που βασίζεται στο φαίνεσθαι των πραγμάτων, το ευκαιριακό, το ματαιόδοξο. Έτσι επιχειρούμε να αποκτήσουμε έλεγχο, εξουσία στο εγώ του άλλου. Και στη δεδομένη ώρα επιστρέφουμε σαν τους πιστωτές. Θέλουμε το χρήμα πίσω με τόκο. Κι αν δεν το έχουμε, καταστρέφουμε ή σκοτώνουμε τον δανειζόμενο. Άλλοτε αργά και βασανιστικά. Άλλοτε με την εκποίηση της αγάπης. Γιατί στο τέλος της μέρας, δυστυχώς, η αγάπη είναι και το μόνο πολύτιμο, που μπορούμε να κατάσχουμε. Βαθιά πεσιμιστικό στοιχείο: ότι δυστυχώς συμβαίνει. Βαθιά οπτιμιστικό στοιχείο: ότι ευτυχώς το αντιλαμβανόμαστε συχνά και μπορούμε να το διορθώσουμε, αν έχουμε μια ελάχιστη έστω διάθεση να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Και κυρίως: να αγαπήσουμε βαθιά.

Πού: Ξενοδοχείον Μπάγκειον

Πότε: Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00

3. «ΠΑΤΕΡΑΣ»

Με αφορμή το κλασσικό αριστούργημα του Α. Στρίντμπεργκ, ο Βασίλης Μπισμπίκης, μετά την επιτυχία της περσινής θεατρικής χρονιάς (Άνθρωποι και ποντίκια), σκηνοθετεί την τραγική κωμωδία «Πατέρας», που θα παρουσιαστεί στο θέατρο Αποθήκη, από τον Οκτώβριο.