Πότε ήταν η τελευταία φορά που κάθισες σιωπηλά μαζί με τον εαυτό σου; Πότε ήταν η τελευταία φορά που αναζήτησες τα μέρη που ταξιδεύει η σκέψη σου;
Στην ταχύρρυθμη ζωή του 2023 είναι πολύ δύσκολο να βρεις χρόνο για κάτι τέτοιο. Γιατί, ως γνωστόν, κανένας δεν έχει χρόνο για “χάσιμο”. Δεν νομίζω να έχεις ακούσει κάποιον να σού λέει τ’ αντίθετο τα τελευταία χρόνια. Όλοι τρέχουμε να προλάβουμε, για να κάνουμε αυτό το κάτι που “νομίζουμε” πως θα μάς κάνει ευτυχισμένους. Βέβαια, συνήθως αυτή ευτυχία δεν κρατάει πολύ κι αμέσως σπεύδουμε να τρέξουμε να πιαστούμε απ’ το επόμενο κάτι που θα μάς δώσει μια προσωρινή ευτυχία, μια ακόμα ανάσα να πάμε παρακάτω. Και φτου κι απ’ την αρχή.
Το κακό είναι πως οι περισσότεροι την φράση “δεν έχω χρόνο” την ολοκληρώνουν κάπως έτσι “για τον εαυτό μου”. Κάτι τ’ οποίο δεν νομίζω πως ισχύει απόλυτα. Έχουμε επιλέξει, είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα, τον όποιο χρόνο μάς απομένει να τον περνάμε κάπως “άσκοπα”. Για την ακρίβεια, αρκετά συχνά, είναι σαν να κάνουμε ό,τι περνάει απ’ το χέρι μας, για να μην περάσουμε ποιοτικό χρόνο με τον εαυτό μας. Προσπαθώντας να ξεχαστούμε απ’ την καθημερινότητα, γεμίζουμε τον ελεύθερο χρόνο μας μ’ οτιδήποτε δεν χρειάζεται σκέψη. Λες και η σκέψη από μόνη της είναι εχθρός μας. Λες και το μόνο που έχουμε την ικανότητα να σκεφτούμε είναι υποχρεώσεις και καταναγκαστικά έργα.
Έτσι, οι περισσότεροι περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους κάνοντας ατελείωτο scroll down στο κινητό ή έχοντας δει όποια νέα σειρά έχει κυκλοφορήσει στο Netflix ή κουτσομπολεύοντας με κάποιον φίλο/φίλη στο τηλέφωνο ή προτιμούν, απλά, να κοιμηθούν λίγο περισσότερο. Εννοείται πως και τα παραπάνω είναι θεμιτό να γίνονται κάποιες φορές. Είναι θεμιτό ο εγκέφαλός μας να χρειάζεται κάτι εντελώς ανούσιο κάποιες φορές. Αρκεί αυτές οι κάποιες φορές να μην γίνουν η ρουτίνα της ίδιας μας της ζωής. Δεν νομίζω κανείς να βρίσκει τον συνδυασμό των παραπάνω “δραστηριοτήτων” με το 8ωρο ή και 10αωρο εργασίας ιδανικό. Και ξαναλέω, ίσως κάποιες ημέρες να είναι. Το πρόβλημα υπάρχει, όταν αυτό μετατραπεί σε συνήθεια.
Κάποιοι εδώ, ίσως, αναρωτηθούν “δηλαδή με τι να γεμίσω αυτές τις ώρες; Να κάνω γυμναστική; Να μαγειρέψω; Να κάνω χορό; Να γραφτώ σ’ έναν ορειβατικό σύλλογο; Να ξεκινήσω ένα μουσικό όργανο;”. Δεν μπορώ να σού πω εγώ, δυστυχώς, την απάντηση σε κάτι τέτοιο, γιατί ο σκοπός των όσων λέω δεν αποσκοπούν στο ν’ αρχίσεις ένα νέο χόμπι, ούτε να σε βάλω να κάνεις γυμναστική με το ζόρι, αν δεν σού αρέσει. Γιατί; Γιατί, ακόμα κι όσοι είναι, πραγματικά, ενεργοί 16 ώρες το 24άωρο γεμίζοντας τον χρόνο τους με όμορφες συνήθειες, ψάχνουν χρόνο για τον εαυτό τους. Οπότε, το θέμα δεν είναι ν’ αντικαταστήσουμε τις ατελείωτες ώρες στο Netflix με δύο ώρες προπόνηση –αν και, προσωπικά, το θεωρώ αρκετά πιο υγιές-, αλλά να περάσουμε χρόνο όπου το μυαλό μας δεν θ’ απασχολείται απ’ αυτό που κάνουμε εκείνη την στιγμή. Ακόμα κι όταν ακούς μουσική μόνος σου στο αμάξι ή στο δωμάτιό σου, δεν είναι εφικτό να καταφέρεις κάτι τέτοιο.
Ο μόνος τρόπος να το καταφέρεις είναι να γίνεις παρατηρητής. Παρατηρητής όχι μόνο των όσων σού επιτρέπει εκείνη την στιγμή η όρασή σου να δεις αλλά παρατηρητής και των ίδιων σου των σκέψεων την τρέχουσα στιγμή. Πήγαινε μόνος σου μια βόλτα στην φύση. Πού ταξιδεύει ο νους σου, όταν κάθεσαι και κοιτάς τον ήλιο να ανατέλλει; Τι σκέφτεσαι αυτά τα 20 λεπτά; Υπάρχει μεγάλη περίπτωση τις πρώτες φορές που θα το δοκιμάσεις να υπάρχουν αρκετές παρεμβολές. Το μυαλό σου να πηγαίνει σε κάποια υποχρέωση ή σε κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζεις. Αν συνεχίσεις, όμως, παρατηρώντας το κάθε τι γύρω σου, απ’ την μέλισσα που θα φτερουγίσει δίπλα σου, απ’ το πράσινο των φύλλων στα δέντρα, απ’ τον ήχο ενός καναρινιού σ’ ένα μπαλκόνι, μέχρι τις τρίχες στο χέρι σου που ανασηκώνονται, όταν το δροσερό αεράκι περνάει από πάνω τους, αυτές οι παρεμβολές θ’ αρχίσουν να σβήνουν. Θ’ αρχίσεις να βλέπεις τον κόσμο, πραγματικά, σαν παρατηρητής. Οι σκέψεις σου δεν θα ταξιδεύουν σε κάτι που δεν υπάρχει γύρω σου ή δεν είναι εφικτό ν’ αλλάξεις εκείνη την στιγμή. Οι σκέψεις σου θα είναι αγνές και θα βρίσκονται στο εδώ και στο τώρα. Μόνο τότε θα καταφέρεις να περάσεις πραγματικά χρόνο με τον ίδιο σου τον εαυτό. Μόνο τότε θα γνωρίσεις πού ταξιδεύει το μυαλό σου. Τότε θ’ ανακαλύψεις πτυχές σου που, ίσως, δεν είχαν εμφανιστεί ακόμη. Θα γνωρίσεις καλύτερα το ποιος πραγματικά είσαι. Και μέσα απ’ αυτήν την ενδοσκόπηση θα φανερωθεί και ο σκοπός της ζωής σου. Αυτό το κάτι που θα σε κάνει χαρούμενο, όχι για μία και δύο εβδομάδες, αλλά για τα υπόλοιπα χρόνια που θα σε φιλοξενεί αυτός ο πλανήτης.