Home >> Θέατρο >> Χαλασμένα σκηνικά

Χαλασμένα σκηνικά

Ήταν Οκτώβριος του 2017 όταν ξεκίνησαν οι καταγγελίες στο Χόλιγουντ κατά του παραγωγού Χάρβεϊ Γουαϊνστάιν για βιασμό και σεξουαλική παρενόχληση. Έπειτα, το σύννεφο πέρασε τον ωκεανό και έφτασε στη Γαλλία. Κάποιες κυρίες, όπως η ηθοποιός Κατρίν Ντενέβ, δήλωσαν πως με τέτοιες καταστάσεις υπάρχει φόβος να χαθεί το «δικαίωμα στο καμάκι». Ενώ ο κόσμος φλεγόταν, η Ελλάδα παρέμενε αμίλητη και αρκετά αγαθή για τέτοιες δόλιες πράξεις.

Οι καταγγελίες σε πρώτο και δεύτερο χρόνο της Σοφία Μπεκατώρου σήκωσε το χαλάκι και χάλασε τη ζαχαρένια της αυθαιρεσίας. Αρχικά ειπώθηκε ότι το έκανε διότι ήθελε έμμεσα να ανατρέψει τις ισορροπίες σχετικά με τις εκλογές στην Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία. Μετά ο κραυγάζων θίασος άρχισε να ψελλίζει σχετικά με το πότε και υπό ποιες συνθήκες έγιναν οι καταγγελίες, τι πρόθεση υπήρχε μετά από τόσα χρόνια και τελικά, γιατί να τα σκαλίζουμε τώρα όλα αυτά; Από την άλλη πλευρά, τα μέσα ενημέρωσης, βουτώντας βαθιά στον κιτρινισμό ξεκίνησαν το γαϊτανάκι των αποκαλύψεων και υποβάθμισαν τη σοβαρότητα της πρώτης, βαρύτατης κατηγορίας στο επίπεδο των λεκτικών αντεγκλήσεων.

Και πάμε παρακάτω, όπως θα έλεγε και ο έξοχος Μαρίνος. Φτάνουμε στο θέατρο. Εκεί επικρατεί μια ιδιότυπη ομερτά. Ο χώρος είναι κλειστός. Οι δουλειές λίγες αν και τα θέατρα πολλά. Οι αμοιβές ακόμη χειρότερες. Είτε ντύνονται με το μανδύα του ερασιτεχνικού θιάσου για να μην έχει ο θιασάρχης ασφαλιστικές υποχρεώσεις είτε οι πληρωμές γίνονται μέσω ποσοστού επί των εισιτηρίων. Έτσι, λοιπόν, όταν νέες και νέοι στο επάγγελμα έχουν την ευκαιρία να βρουν εργασία σε μεγάλο, κεντρικό, αθηναϊκό θέατρο με επικεφαλής διάσημα μέλη της θεατρικής κοινότητας με κοινό πιστό ακόλουθο, το οποίο θα γεμίσει τις πλατείες ανεξάρτητα την παράσταση ή το τελικό αποτέλεσμα, -άλλωστε, η διαφήμιση και οι καμπάνιες της ξεκινούν μήνες πριν την πρεμιέρα- τότε η προσωπικότητα εκπίπτει έναντι της ανάγκης. Υποπτευόμαστε πως άλλη δυναμική έχει ένα θεατράκι 50 θέσεων, ένα υποτυπώδες δώμα στου Ζωγράφου και άλλη ένα μέγαρο των 1000 θέσεων. Πώς είπατε; Γιατί δε μίλησαν όταν συνέβη; Μήπως να συζητήσουμε για το σωματείο των ηθοποιών, το πόσο ισχυρό ήταν ή πόσο υποστηρικτικό; Ίσως για τις αρχαιρεσίες τον περασμένο Μάιο;

Μα καλά, οι δημοσιογράφοι δεν ήξεραν; Πού πήγε το αξίωμα στις αίθουσες σύνταξης το οποίο αναφέρει πως η είδηση είναι ιερή και το σχόλιο ακολουθεί;  Υποθέτουμε ότι το πήρε μαζί της η εξαρτητική σχέση για την αποκάλυψη αποκλειστικών θεμάτων αναφορικά με τις ερχόμενες χειμερινές και εαρινές παραγωγές, όπως επίσης και οι συνεστιάσεις μετά το ρίξιμο της αυλαίας σε εστιατόρια του κέντρου της Αθήνας.

Επιπρόσθετα, ακόμα και την περίοδο της άνθηση της θεατρικής δραστηριότητας το διάστημα 2016-2020, οι εργασιακές σχέσεις είχαν τη μορφή θεάτρου σκιών σε σάπιο σανίδι και υπερεξάντληση των αποφοίτων δραματικών σχολών, δημόσιων και ιδιωτικών, ένα φτωχικό πανηγύρι χωρίς ενοχές, με κουπόνια σε αλυσίδες αγορών για τα απαραίτητα αλλά και με απειλές για σιωπή και συγκαταβατικό πνεύμα. Κατά κύριο λόγο ανεμικό εμπόριο ελπίδας. Σχέση κόστους οφέλους. Ματαιόδοξες μεταθέσεις στο μέλλον της υστεροφημίας. Τότε όπου τα νιάτα και τη δυναμική θα έχει αντικαταστήσει η αναπόληση των περασμένων στιγμών.

Όταν η μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας αποσπάται από το δημιουργικό της ιστό και γίνεται επαναληπτική εκτελεστική δραστηριότητα, όταν ο εργάτης ξεχωρίζει από το συνολικό αποτέλεσμα και του ζητείται να γίνει εξάρτημα ενός μηχανισμού αποστήθισης και απόδοσης, δηλαδή δεν έχει ούτε εικόνα ούτε και άποψη επί του τελικού προϊόντος καλλιεργείται μια σχέση κυριαρχίας από τον κάτοχο-παραγωγό-θιασάρχη προς τον εργαζόμενο. Η τελευταία είναι συνέπεια της ήδη επιβαρυμένης απόσπασης υπεραξίας. Ας θυμηθούμε τους κλασικούς σε αυτό το σημείο. Στη διάρκεια ενός μέρους του χρόνου της εργασίας του, ο εργάτης (εν προκειμένω ηθοποιός), αναπληρώνει το μισθό που του πλήρωσε ο κεφαλαιοκράτης, κι αυτό το μέρος της εργασίας ο Μαρξ το ονομάζει αναγκαία εργασία. Ύστερα όμως απ’ αυτό, ο εργάτης είναι υποχρεωμένος να συνεχίσει δουλεύοντας, και στο χρονικό αυτό διάστημα παράγει για τον κεφαλαιοκράτη την υπεραξία, που ένα σημαντικό μέρος της αποτελεί το κέρδος. Το μέρος αυτό της εργασίας ονομάζεται υπερεργασία.

Το εμπόρευμα ως Είναι του κεφαλαίου έχει το δικό του είναι, ουσία, φαινόμενο και πραγματικότητα. Η αξία χρήσης είναι το Είναι του, η αξία η ουσία του, η μορφή της αξίας το φαινόμενο του και η ενότητα αξίας και μορφών της αξίας είναι η πραγματικότητά του.

Συμπερασματικά, η καλλιτεχνική εργασία οφείλει να έχει μη αποξενωμένη μορφή. Να έχει ανθρωποποιητικό χαρακτήρα. Όπως είναι αυταπόδεικτο, οι αισθήσεις του ανθρώπου διαμορφώνονται κοινωνικά. Αποτελούν αποτέλεσμα της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση και την κοινωνία. Η ανθρωπιά των αισθήσεων γίνεται μέσα από την εργασία. Οι αισθήσεις αποκτούν αντικείμενο και το αντικείμενο διαμορφώνει την αίσθηση.

Ολοκληρώνουμε το σημερινό σημείωμα με την αισθητική. Δηλαδή, τη σχέση ατόμου κοινωνίας, το γέννημα των υλικών αγαθών της πραγματικότητας. Ο άνθρωπος διαμορφώνει το περιβάλλον. To τέλος της τέχνης είναι η υπέρβασή της. Η τέχνη εμπορευματοποιείται και ο καλλιτέχνης υποτάσσεται στο κεφάλαιο, στις ημέρες μας.  Απαιτείται η κατάργηση του καταμερισμού της εργασίας, γεγονός που δε συνέβη ούτε στον πρώιμο σοσιαλισμό του 20ου αιώνα. Παύση της καλλιτεχνικής φύσης που θα κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους. Αυτονομία της τέχνης δεδομένου ότι είναι αντιδραστική μορφή η απομόνωση του καλλιτέχνη. Η προοδευτική μορφή, εμφανίζει την αντιπαράθεση στον εκχυδαϊσμό της τέχνης στην καπιταλιστική κοινωνία. Υπάρχουν χρονικές αποστάσεις ανάμεσα στην τέχνη και την πραγματικότητα. Όσο πιο μεγάλη είναι η περίοδος τόσο η ανισομερής σχέση μειώνεται και το αντίθετο.

Συμπερασματικά, στη τέχνη παρατηρούμε ένα φετιχισμό και ατομισμό της καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Είναι δύσκολο οι καλλιτέχνες να πειστούν και να ενταχθούν-συσπειρωθούν σε συλλογική συνείδηση και δράση. Αν ενταχθούν, σε βιωματικό επίπεδο δημιουργούν καταλυτικούς πολλαπλασιαστές ισχύος, όμοιους με εκείνους των καταγγελιών και σίγουρα επί το θετικότερον ως προς το πρόσημο. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι στην τέχνη, στην τέχνη του θεάτρου μιας και αυτήν εξετάζουμε σήμερα, δεσπόζει η εξοντωτική διαδικασία της χειροναξίας. Οι δημιουργικές δυνατότητες περιβάλλονται με φωτοστέφανο μυστηρίου. Δίνεται η αχλή της αγοραίας λαμπρότητας, ο άνθρωπος ο οποίος είναι υποκείμενο εκτελεστικής χειροναξίας, θεωρεί ότι δι αντιπροσώπων μπορεί να αναπληρώσει το κενό δημιουργικότητας και χάνει τον εαυτό του. 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *