Ο σοφιστής στην αρχαιότητα είχε την ικανότητα να επηρεάζει τους ανθρώπους γεμίζοντάς τους το μυαλό με απατηλά ψεύδη. Ο Θουκυδίδης, στο έκτο βιβλίο, δια στόματος Αλκιβιάδη προς τους Λακεδαιμονίους είχε πει πως κάποιος είναι φιλόπατρις όταν ασκεί τα πολιτικά του δικαιώματα με ασφάλεια. Δηλαδή, όταν γνωρίζει την αλήθεια. Οι σοφιστές ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τα ανθρώπινα προβλήματα. Όχι από φιλοσοφική διάθεση έρευνας, όπως ο Σωκράτης, αλλά για να αποκομίσουν πρακτικά οφέλη. Οι σοφιστές έκαναν τέχνη τη ρητορική, τη μετέφεραν στο πλαίσιο της θεωρητικής καθοδήγησης.
Οι πρώτοι ήταν δάσκαλοι της πολιτικής αρετής, όπως ο Πρωταγόρας ή της ρητορικής, όπως ο Γοργίας. Είχαν σκοπό να ετοιμάζουν επαγγελματίες ρήτορες της πολιτικής, πάντοτε όμως, με υψηλό οικονομικό τίμημα. Πήραν το ρόλο του διαφωτιστή για μια πνευματική αναμόρφωση. Η αντίθεση των σοφιστών προς τη συντηρητική εμμονή των παλαιών στα παραδεδομένα είχε με το μέρος της τους νέους και τους διανοούμενους της εποχής. Η σοφιστική δράση, σταδιακά, στάθηκε στην εξυπηρέτηση των ατομικών, υλικών, συμφερόντων.
Μετά την παρακμή του 4ου π.Χ αιώνα, τα πράγματα ήταν δύσκολα για την Αθήνα. Τα αριστοκρατικά στοιχεία είχαν χάσει το κύρος τους. Στην εκκλησία του Δήμου, κυριαρχούσαν οι κόλακες ρήτορες, οι οποίοι εκμεταλλεύονταν την άγνοια, την έλλειψη κριτικού πνεύματος και ενδιαφέροντος για την έρευνα απόψεων και δράσεων. Οι μάζες παρασύρονταν από την πολιτική επιτηδειότητα. Οι πολιτικοί ηγέτες, στην ακμή της σοφιστικής, ήσαν δημοκόποι ρήτορες, συνήθως επιχειρηματίες, δίχως πνευματική μόρφωση.
Ο Αριστοτέλης παρατηρούσε ότι μετά το θάνατο του Περικλή, η δημοκρατία της Αθήνας πήγαινε ολοένα προς το χειρότερο. Οι δημαγωγοί προσπαθούσαν να ικανοποιήσουν τα πλήθη. Σόφισμα, σύμφωνα με τα λεξικά, είναι ο σκόπιμα λαθεμένος συλλογισμός για εξαπάτηση. Το ευφυές τέχνασμα που διαστρέφει την αλήθεια.
“Προσεύχομαι αρκετά! Είμαι άνθρωπος που προσεύχεται κάθε μέρα, για τη ζωή που έχει. Είμαι Χριστιανός, οπότε προσεύχομαι για να τον ευχαριστήσω για τη θέση που με έχει βάλει και με έχει βοηθήσει στη ζωή μου.
(…)
Μέχρι ενός σημείου ναι, με έκανε σκληρό το Σικάγο. Η αποφασιστηκότητά μου και η πίστη μου στο Θεό με πήγαν παρακάτω. Νομίζω ότι έχουμε ένα πλεονέκτημα όσοι είμαστε από εκεί. Νομίζω ότι το Σικάγο είναι από τα καλύτερα μέρη του κόσμου.
Μου πήρε λίγο καιρό να προσαρμοστώ, αλλά νομίζω ότι τα πάω αρκετά καλά για τους δύο μήνες που είμαι εδώ. Ανταπεξέρχομαι καλά στο στιλ παιχνιδιού και στο physicality που υπάρχει, όχι μόνο στην EuroLeague, αλλά και στο ελληνικό πρωτάθλημα. Είναι καλό το επίπεδο του μπάσκετ. Υπάρχει υψηλός ανταγωνισμός. Προσπαθώ να δείξω ότι είμαι κυρίαρχος και γιατί είμαι ένας από τους κορυφαίους παίκτης της Λίγκας.
Η πιο μεγάλη έκπληξη για μένα ήταν το physicality που υπάρχει, τόσο στις προπονήσεις, όσο και στα παιχνίδια. Παίζουμε ένα ή δύο παιχνίδια στην EuroLeague και ένα ματς στο πρωτάθλημα κάθε εβδομάδα. Οι απαιτητικές προπονήσεις και αυτό το επίπεδο επαφών στα παιχνίδια. Πρέπει να αποδίδεις κάθε μέρα. Μόνο οι σκληροί επιβιώνουν. Δεν είναι μια εύκολη διοργάνωση. Όπως είπα ο ανταγωνισμός είναι υψηλός. Μου αρέσει που είμαι μέρος όλου αυτού, το έχω αγκαλιάσει.
Πιστεύω ότι θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο (σσ. το Final Four) και ακόμα παρακάτω. Έχω εμπιστοσύνη στην ομάδα και στα παιδιά στα αποδυτήρια. Είμαστε όλοι καινούργιοι εδώ. Πρώτη χρονιά παίζουμε όλοι μαζί. Εγώ είμαι εδώ δύο μισή μήνες και όπως μπορείτε να δείτε σε κάθε παιχνίδι βελτιωνόμαστε. Το να βρίσκουμε ελεύθερα σουτ, να παίζουμε μαζί στην άμυνα και να παίρνουμε ομαδικές νίκες είναι κάτι που θέλουμε όλοι και αυτό είναι ένα καλό χαρακτηριστικό.
Δεν πολυμιλούσε ο κόουτς Αταμάν όταν ήρθα εδώ. Δεν ήμουν σε αγωνιστική φόρμα, γιατί δεν είχα κάνει προετοιμασία. Σε κάθε φάση στην προπόνηση έβγαζε ένα play για μέναμέχρι να κουραστώ. Αυτό γινόταν συνεχόμενα επί μία εβδομάδα. Ήταν πολύ έντονο. Δεν το λέω με κακό τρόπο ότι ήταν έντονο. Προετοίμαζε απλά το σώμα μου για να έρθω στο ίδιο επίπεδο με όλους τους άλλους, γιατί ήρθα λίγο αργότερα. Αυτός είναι ο ρόλος που ήθελα να έχω και αυτό σίγουρα δούλεψε για μένα.
(…)
Ο προπονητής και το στυλ παιχνιδιού ήταν σίγουρα σημαντικά στοιχεία για μένα. Ο Αταμάν δίνει μεγάλη ελευθερία στους παίκτες στην επίθεση, παρότι είναι αμυντικογενής προπονητής. Κι αυτό με ευνοεί, ευνοεί τις δυνατότητές μου. Είναι μια καινούργια ομάδα, όπως είπα. Μόνο 2-3 παίκτες υπήρχαν από την περασμένη σεζόν και ήθελα να ενταχθώ σε ένα φρέσκο σύνολο, όπου όλοι θα γνωριζόμασταν μεταξύ μας την ίδια στιγμή”. Αποσπάσματα από συνέντευξη του Κέντρικ Ναν στην εκπομπή Pick n’ Roll της Cosmote TV στις 16/1/2024.
Σικάγο και Κέντρικ Ναν
Το 1920, ψηφίζεται από το ελληνικό κοινοβούλιο ο νόμος περί μεταναστεύσεως και εκπατρισμού. Μεταξύ άλλων προέβλεπε με ποια μέσα το κράτος θα αναλάμβανε τη διαχείριση και επίβλεψη των μεταναστευτικών ροών και τον έλεγχο όσων επωφελούνταν οικονομικά από αυτές. Δηλαδή, των πρακτορείων μετανάστευσης. Περιελάμβανε επίσης, τον επίσημο ορισμό του μετανάστη ως διακριτή φυσιογνωμία. Αποδίδονταν τρία χαρακτηριστικά. 1) Η διηπειρωτική μετακίνηση, 2) η κοινωνικά και οικονομικά μειονεκτική θέση και 3) ο συλλογικός χαρακτήρας.
Στα μέσα του 20ου αιώνα το Σικάγο ήταν μια πόλη που προσέλκυε αφροαμερικανούς μουσικούς από τον νότο (έρευνα της δημοσιογράφου Joyce Davis). Ήταν κόμβος για τη μουσική βιομηχανία. Οι εφημερίδες των μαύρων στο Σικάγο αναδημοσιεύονταν στο νότο δημιουργώντας άρρηκτο δεσμό μεταξύ γεωργικού και του αστικού πληθυσμού. Το Σικάγο, από το 1900-1967, ήταν έδρα επαγγελματικών οργανώσεων νέγρων μουσικών. Το Σικάγο ήταν πόλη των γειτονιών με έντονο ταξικό διαχωρισμό. Οι θέσεις εργασίας των αφροαμερικανών, εκτός της μαύρης ζώνης, ήταν απαγορευμένες. Πολλοί Αμερικανοί εγκαταλείπουν το νότο και ως εσωτερικοί μετανάστες, πηγαίνουν στα βόρεια. Οι νέοι συσχετισμοί ανάγκασαν τους ανθρώπους να αναζητήσουν λύσεις. Μερικές εκ των οποίων ήταν οι νέες τεχνικές διαπραγμάτευσης και αντίστασης στο φυλετικό διαχωρισμό, στο νέο αστικό κέντρο. Ακόμη, τη συναναστροφή και την ένωση με τις ευρωπαϊκές εθνότητες εκτός της μαύρης ζώνης, την οργάνωση συνδικάτων, τη συμμετοχή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη συγγραφή καθοδηγητικών συνθέσεων.
Πολλοί μαύροι μουσικοί έγιναν ακτιβιστές. Ωστόσο, οι αφροαμερικανοί στο Σικάγο, όπως είναι φυσικό, αναπτύσσουν διαφορετικές δυναμικές και οδηγούνται σε αντικρουόμενες κατευθύνσεις. Το φάσμα περιείχε την ανοιχτή αντίσταση, την αυτάρκεια, τη διαπραγμάτευση. Η πόλη ήταν ένας βιομηχανικός γίγαντας που εξελίχθηκε σε κόμβο παραγωγής και διανομής της χώρας. Το 1922 οι επίτροποι στο Σικάγο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αύξηση του πληθυσμού των μαύρων ήταν εντυπωσιακή στα νότια της επιχειρηματικής περιοχής στο κέντρο της πόλης (2.700.000 κάτοικοι). Ήταν εκείνο το σημείο που είχε αγνοηθεί η περαιτέρω αστικοποίηση ενώ ταυτόχρονα ήταν το μέρος πολιτικής και πολιτιστικής υπερηφάνειας για τους αφροαμερικανούς. Οι τελευταίοι έχτιζαν μια αυτόνομη κοινωνική οντότητα στη νότια πλευρά του Πέκιν. Εκεί συνέρρεαν άτομα για διαφόρων ειδών ώσμωση και ο πολιτισμός άκμαζε όπως και η δυνατότητα των πληβείων σε θεάματα. Πιο συγκεκριμένα, καθολικές μοναχές, έφερναν, σαν σε εκδρομή, παιδιά από τα ορφανοτροφεία για να παρακολουθήσουν τις μεγάλες μπάντες των μαύρων. Σε ετούτο το πλαίσιο, στο σύνθετο, ανισότροπο πλέγμα από κέντρα και περιφέρειες σε εναλλασσόμενους ρόλους που θέτουν σε κίνηση τα μουσικά ιδιώματα, η δισκογραφία προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων μεταξύ των εθνικών ρεπερτορίων.
Η συνειδητή χρήση της αυτάρκειας ως τρόπος αντίστασης στον κοινωνικό διαχωρισμό ήταν στο επίκεντρο της περίπλοκης σχέσης των αφροαμερικανών στο Σικάγο. Η μαύρη πολιτισμική σφαίρα συνέτεινε στην προώθηση της κουλτούρας τους αλλά ελλόχευε ο κίνδυνος να νομιμοποιήσει τη φυλετική και ταξική διαχωριστική γραμμή της πόλης. Οι ιδιοκτήτες στην περιοχή του Πέκιν, είτε μουσικών σκηνών είτε θεάτρων, αφού αγνοήθηκαν από τους τοπικούς θεσμούς και το τραπεζικό σύστημα, στράφηκαν στα εγκληματικά συνδικάτα της πόλης προκειμένου να αναλάβουν το κεντρικό θέατρο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, το άλλοτε στολίδι έγινε διαβόητο για τις αντιπαραθέσεις έναντι των νόμων της ποτοαπαγόρευσης και ως τόπος βίας συμμοριών. Το πολιτικό σύστημα στο Σικάγο έθεσε ως στόχο το φυσικό διαχωρισμό ως εργαλείο αναχαίτισης των “μαύρων”επιχειρήσεων και της απήχησης αυτών. Το κοινωνικό και φυλετικό μίσος αυξήθηκε εκθετικά, καθώς, δημιουργήθηκαν, σε καθεστώς αορατότητας για το ευρύ κοινό, οίκοι ανοχής, στέκια και λέσχες τυχερών παιγνιδιών. Η νότια πλευρά της πόλης, που πρωτύτερα είχε ταυτιστεί με τη μουσική, πλέον μπήκε στη γραμμή της παρανομίας. Έτσι, όλο το σύστημα της περιθωριοποίησης, το οποίο διαπότιζε την αμερικανική κοινωνία, απέκτησε και στοιχεία ρατσιστικού λόγου.
Τι ξέραμε για τον Κέντρικ Ναν προτού έρθει στην Ευρώπη; Α) Ικανότητα στο σκορ μετά από πικ εν ρολ. Β) Απομονώσεις, ιδίως από αριστερά. Γ) Υπό κανονικές συνθήκες, 7-8ος παίκτης στη βασική διαλογή ομάδας NBA. Δ) Μπασκετικό IQ άνω του μέσου όρου.
Αφού περιπλανηθήκαμε στο Σικάγο των αρχών του 20ου αιώνα και τα πεπραγμένα του Κέντρικ Ναν, επιστρέφουμε στο αγωνιστικό κομμάτι του Παναθηναϊκού. Όπως γνωρίζαμε από την Εφές, ο Αταμάν στήνει τις ομάδες του σε τρεις άξονες. Χρειάζεται επιθετικούς περιφερειακούς οι οποίοι έχουν προσωπικές φάσεις αλλά και επιλογές στο ρεπερτόριό τους, ψηλούς που είτε να ανοίγουν το γήπεδο τραβώντας τους αντιπάλους του μακριά από τη ρακέτα για να τους μαρκάρουν και να καθαρίσουν το χώρο μεταξύ βολών και καλαθιού είτε να τελειώνουν τις φάσεις με ικανοποιητικά ποσοστά από τα δύο μέτρα. Οι δύο δράσεις στηρίζονται στους συνδετικούς κρίκους. Στην Εφές ήταν ο Σιμόν, ο Άντερσον και ο Μπομπουά. Στον Παναθηναϊκό οι Μήτογλου, Γκραντ, Γκριγκόνις. Δηλαδή, ένας σκληρός, άρτιας τεχνικής, ενδιάμεσος ισορροπιστής, ένας αμυντικός εξολοθρευτής που να αποτελεί μακρινή απειλή και ένας για να απασχολήσει την αντίπαλη άμυνα ώστε να είναι ρίσκο η όποια σκέψη για βοήθεια στους βασικούς βιρτουόζους. Για τον Αταμάν, ο αθλητής είναι επαγγελματίας και αγωνίζεται όσο χρόνο τον έχει ανάγκη η ομάδα. Το ρολόι το χρησιμοποιεί στους διαδικαστικούς αγώνες του πρωταθλήματος για καταμερισμό δυνάμεων στους βασικούς και υπενθύμιση εγρήγορσης στους αναπληρωματικούς. Πάντως, ενόψει της απαιτητικής συνέχειας, και των ισχυόντων προβλημάτων τραυματισμών (Βιλντόσα, Σλούκας, ίσως ο Ναν), η στήριξη σε 8 παίκτες ροτέισον είναι γρίφος.
Ο Τούρκος προπονητής δόμησε την αγωνιστική ανάταση των πράσινων επάνω στο διπλό του ΣΕΦ, τον περασμένο Οκτώβριο, ουσιαστικά, παίρνοντας τη βασική ιδέα της Φενέρμπαχτσε, όταν εκείνη αντιμετώπισε τον Ολυμπιακό στα πλέι οφς της άνοιξης του 2023. Ειδικότερα, η στρατηγική νίκη είχε να κάνει με τους εξής άξονες. Μεγάλο μέγεθος σε κάθε θέση, ψηλοί περιφερειακοί, ασφυκτική πίεση στην πρώτη γραμμή, αλλαγές, σχεδόν παντού, για να σταματήσει την ακρίβεια και ταχύτητα στις πάσες του Ολυμπιακού. Η βάση απαιτεί κυνηγητό στο χειριστή, αλλαγές για να επιτεθεί ο αντίπαλος σε στημένη και προετοιμασμένη άμυνα ώστε να περιοριστεί ο ρυθμός της μόσιον επίθεσης με τους πλαϊνούς να μπαίνουν μέσα για να κλείσουν τις γραμμές πάσας και τους φόργουορντς να βάζουν δυνατά τα κορμιά τους παίζοντας 3/4.
Ο Παναθηναϊκός εκμεταλλεύτηκε τις όποιες ευκαιρίες του έδωσε το πρόγραμμα της Ευρωλίγκας, βάζοντας βαθμιαία και μεθοδικά μικρούς στόχους. Αρχικά, ήταν απαραίτητο να μαζευτούν οι νίκες για να φύγει η αμφισβήτηση. Έπειτα, οι εκτός έδρας κατακτήσεις. Ξεκίνησε με το κυριαρχικό παιγνίδι στο Βερολίνο, συνέχισε με τα μεγάλα κόλπα σε Μονακό (27 πόντοι από πικ εν ρολ σε 21 κατοχές! ), Βαλένθια και την τακτική νίκη στο Μιλάνο. Έπειτα, μίλησε η έδρα μαζί με την ορμή και την αυτοπεποίθηση. Παράλληλα, σημειώθηκε σημαντική βελτίωση. Ο Παναθηναϊκός νικούσε διότι προσαρμοζόταν στην εξουδετέρωση του αντίπαλου. Εν συνεχεία, στις λύσεις που προσφέρει η πολυτέλεια των ποιοτικών περιφερειακών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εντός έδρας αναμέτρηση με την Εφές. Ο γκαρντ τρέχει το πικ εν ρολ, ο Λεσόρ κάνει ημί-βύθισμα στα τέσσερα μέτρα, ο παίκτης της αδύναμης πλευράς τρέχει για κάλυψη και αυτό δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ελεύθερο σουτ. Τέλος, η πίστη πως λειτουργεί το πλάνο αλλά ακόμα και αν κάτι δεν ανταποκρίνεται στα προσχεδιασμένα, ο προπονητής θα παρέμβει, δεν θα κρίνει με βάση την ιεραρχία αλλά το πρόταγμα των συνθηκών, θα αλλάξει το κέντρο βάρους των επιθέσεων, θα αχρηστεύσει την προσήλωση των ομάδων δίνοντας τη μπάλα, με επιμονή, από την περιφέρεια στην καρδιά της ρακέτας. Γρήγορο ρολάρισμα του Λεσόρ, κλείσιμο της άμυνας, τελείωμα με ποστ απ ή πάσα και σουτ αδύναμης πλευράς. Απομένει η διαρκής επικράτηση με επιβολή του αγωνιστικού μοτίβου εξ αρχής, προκειμένου να μην εμφανιστεί, στα κρίσιμα, η ιέρεια του τραγικού…
Ειδικότερα, οι Ναν και Σλούκας τρέχουν το 55% των πράσινων πικ εν ρολ. Ο Ναν παίρνει κατά μέσο όρο 14 επιθέσεις ανά αγώνα επιλέγοντας να επιτεθεί με πικ εν ρολ σε έξι από αυτές, με απομονώσεις σε τέσσερις, με 2+2 σε καταστάσεις κλούζ άουτ ή υποδοχή της μπάλας, προσποίηση, ντρίμπλα και σουτ από το τρίποντο μέσα από τη ροή της επίθεσης. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο πως τα καλά διαστήματα του Σλούκα είναι όταν συνυπάρχει στην πεντάδα με τον Γκραντ. Στην άμυνα οι ψηλοί κάνουν δυναμικές εξόδους στα σκρινς της μπάλας, επάνω στο χειριστή. Εκεί, ο Γκραντ αναλαμβάνει τις ειδικές αποστολές. Με το Μάικ Τζέιμς είχε την εντολή να τον μαρκάρει σε κοντινή απόσταση, να μην του προσφέρει δυνατότητα απαλλαγής για να βρει τα δικά του σου και να του επιτρέψει, μονάχα, να ανέβει προς το καλάθι όπου τον περίμενε η δεύτερη γραμμή άμυνας. Ομοίως, με τον Λάρκιν. Σε πρώτη φάση να μην έρθει σε επαφή με τη μπάλα, καθιστώντας προβληματική την επίθεση της τουρκικής ομάδας. Με τη φθορά του χρόνου και της κούρασης, ακολουθούσε τον σπεσιαλίστα Αμερικανό μπαίνοντας μπροστά του για να κόψει στη μέση τη δημιουργία του συστήματος με εκφραστή τον MVP της εφετινής 10ης και 13ης αγωνιστικής.
Από την αρχαιότητα, η υψηλότερη αξία ήταν η δικαιοσύνη. Ο προστάτης της δικαιοσύνης ήταν ο ίδιος ο Δίας. Η κόρη του Αθηνά, απένειμε τη δικαιοσύνη όταν, κυρίως, βρισκόταν σε άμυνα. Για να απονείμεις δικαιοσύνη πρέπει να ξεπεράσεις τον κλωβό του “εγώ”. Να αποκτήσεις αναφορά τρίτης θέσης. Ο Ηρακλής λίγο πριν περάσει στον Άδη φτάνει στον κήπο των Εσπερίδων. Εκεί, ο Ευρυσθέας του ζητάει να φέρει τα τρία χρυσά μήλα. Το πρώτο είναι το μήλο της δικαιοσύνης. Το δεύτερο είναι η αρετή. Οι ηθικές αξίες σε σκέψεις και πράξεις και το τρίτο μήλο είναι η σοφία. Με άλλα λόγια, η προσωπική εξέλιξη!