Στο κείμενο αυτό, θα τονίσω εν ολίγοις την σχέση ανισότητας στο πλαίσιο της οικονομίας και ιδιαίτερα στην τέχνη, αρχής (και εν τέλη) γενομένης με την χρυσή περίοδος της τζαζ στις Η.Π.Α που τοποθετείται κατά την περίοδο του μεσοπολέμου και συγκεκριμένα στην δεκαετία του 1920 αλλά και προβληματισμούς που αφορούν την σύνδεση της πρώιμης τζαζ με την φτώχεια.
Περνώντας το κατώφλι προς τον 20ο αιώνα, τα νέα κύματα για εργασία από την Αφρική στις Η.Π.Α έφερε πέρα από νέα εργατικά χέρια και μια νέα πολιτισμική κουλτούρα. Αυτή, θα αρχίσει να δημιουργεί κάποιες νέες πολιτιστικές εκφάνσεις μέσα από ένα νέο είδος μουσικής και της πρόσμιξης της κουλτούρας των Africans με τον “ήχο” της δύσης. Η εισαγόμενη τελετουργική και θρησκευτική μουσική και τα λαϊκά τραγούδια των Africans θα εισχωρήσουν γρήγορα μαζί με το εισαγόμενο κύμα ταυτόχρονα στις Η.Π.Α. Εκεί, ο αυτοσχεδιασμός θα συναντήσει την μουσική πειθαρχία και ο ρυθμός την τονικότητα. Τα αποτελέσματα αυτών, θα προβληθούν σε ένα νέο είδος που θα προστεθεί στον μουσικό παγκόσμιο καμβά, την τζαζ.
Στο πλαίσιο αυτό, η τζαζ δεν θα αρχίσει να εξαπλωθεί, κατακτώντας νέα τεχνολογικά μέσα όπως το radio, αποκτώντας παράλληλα μία γρήγορη κοινή και όχι ενδόμυχα κοινοτικά αποπνικτική αποδοχή στις μετέπειτα δεκαετίες. Επιπλέον, θα περάσει σύντομα και στην Ευρώπη λίγο αργότερα με ίσως μια πιο elegant μορφή.
Ωστόσο, σε μια κοινωνιολογική επισκόπηση της τζαζ άλλα και με νεότερα επαναστατικά και «λαϊκά» είδη μουσικής (λ.χ. hip-hop), υπάρχει μια έντονη σχέση φτώχειας και εισοδηματικής ανισότητας σε σχέση με την μουσική. Αυτό, αν και είναι κάτι μη ευδιάκριτο και μη τεκμηριωμένο, τα επιστημονικά δεδομένα σε σχέση με την μελέτη του εισοδήματος και της φτώχειας αποκοτούν έναν συσχετισμό με την άνοδο της τζαζ στις Η.Π.Α. Η μεγάλη ύφεση στις Η.Π.Α με αποκορύφωμα το και ιστορικό χρονικό σημείο το 1929. Η εποχή Franklin D. Roosevelt έφερε κάποια νέα προγράμματα επιδότησης της τέχνης (Public Works of Art Project) με αφορμή την αύξηση των δημόσιων δαπανών και το New Deal. Η τέχνη της περιόδου, επιδοτούμενη έφερε έναν κοινωνικό ρεαλισμό, ανέδειξε την αρνητικότητα των ταξικών συγκρούσεων και υποβάθμιση σε μικρό αλλά κάποιο βαθμό το ακραίο πνεύμα του ατομικισμού που συνέβαλε στις τεράστιες ανισότητες τις δυο πρώτες δεκαετίες του 20ο αιώνα.
Τι είναι όμως αυτό το στοιχείο που απομακρύνει την τζαζ από την κλασική μουσική και άλλα είδη που αναπαριστούσαν μέχρι τότε μία άλλη μορφή τέχνης, μια τέχνη πιο «αστικοσεβούμενη»; Μια απάντηση μπορεί να είναι αυτή του Martin Luther King στο φεστιβάλ Βερολίνου το 1964: Jazz Speaks for Life. Η ζωή των πρώτων μεγάλων της τζαζ μας μεταφέρει ιστορίες ακραίας φτώχειας σε ένα περιβάλλον ακραίας ανισότητας τις πρώτες δεκαετίες του 20ο αιώνα στις Η.Π.Α. Ο Άρμστρονγκ μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο, η Billy Holiday φυλακίστηκε για πορνεία, ο Buddy Bolden μεγάλωσε σε μία φτωχή περιοχή της Νέας Ορλεάνης. Επίσης, ο King Oliver, πέθανε μετά από πολλά προβλήματα υγείας, ανίκανος πια να αντιμετωπίσει αυτά μετά την δέσμευση των καταθέσεων του όταν κατέρρευσε η τράπεζα που τα φιλοξενούσε το 1929.
Επαινώντας την μουσική της τζαζ και βλέποντας το προερχόμενο βάθος της και κυρίως και την διδακτική θέση που προσπαθεί να μεταφέρει, βλέπουμε την δυναμική μέσα από τους καλλιτέχνες της πρώιμης μορφής της στις Η.Π.Α μέσα από το επαναστατικό και βιωματικό περιεχόμενο που δημιούργησαν.
Με αφορμή όλα αυτά και ίσως κάποια μαθήματα που μας διδάσκει η κοινωνιολογία της ιστορίας της μουσικής, η εποχή που διαμορφώνεται στο σήμερα με βάση τις τρέχουσες εξελίξεις και μεταρρυθμίσεις στο καλλιτεχνικό πλαίσιο, θα ήταν ικανή να μας κάνει να δούμε τις προοπτικές ελευθερίας όχι ως προϊόν πολιτικής και δημιουργούμενων αναδυόμενων ανισοτήτων σε μια μέγκενη που εγκλωβίζει οτιδήποτε καλλιτεχνικό για το χρήμα αλλά ότι ακόμα και η πιο δυσάρεστη εκδοχή σε δύσκολες εποχές δημιουργεί κάτι σημαντικό όπως η τζαζ στην εποχή των ανισοτήτων, αρκεί να υπάρχει ένα σημαντικό στοιχείο, όπως αυτό της περισσότερο δυνατής ελευθερίας που μπορεί να υπάρχει στο σύστημα αυτό.
Σε αγαστή συνεργασία με τη σελίδα: popera.gr